Instrumentalna funkcja szkoły jest całkowicie jawna i zarazem zwaloryzowana tak wysoko, jak tylko możliwe. Stąd heroiczne, wojskowe zgoła czy zakonne rysy proponowanego etosu.
Byłoby omyłką sądzić, że ten ideał zniknął wraz z końcem stalinizmu. Nie pamiętając o nim, nie można zrozumieć dzisiejszej szkoły. W ogóle nie można zrozumieć polskich instytucji, nie pamiętając, że zostały ukształtowane w latach pięćdziesiątych. Później kruszyły się, często gniły, nie mogąc dognić do końca. Proponowany pierwotnie wzorzec wychowawczy uległ jednak zmianie. Ascetycznego producenta zastąpił wyspecjalizowany pracownik, oświecony konformista, jak go określali co szczersi profesorowie; jego prawomyślności strzegło się nie tyle światopoglądowo, ile - politycznie.
Jan Błoński "Kilka myśli co nie nowe" Literatura, Kultura, Edukacja Narodowa 1981/Znak 1985